Trong Đông y, Hà thủ ô là một thảo dược quý với nhiều công hiệu rất hiệu quả khi sử dụng. Thảo dược này có những công dụng như thế nào? Cách sử dụng thảo dược quý này ra sao? Sử dụng cây thuốc này cần lưu ý những gì? Để biết được thông tin chi tiết bạn đọc hãy cùng tìm hiểu bài viết dưới đây của chúng tôi.

Hà thủ ô là gì?

Hà thủ ô có tên gọi khoa học là Fallopia multiflora và còn được là Thủ ô hoặc Giao đằng. Đây là loại cây được sử dụng để làm thuốc trong Đông y và cả trong Tây y. Thủ ô thuộc bộ Cẩm Chướng, thuộc họ Rau răm. Đây là dược liệu có tính ấm, vị chát, đắng và ngọt. Có tác dụng trị nhuận tràng, sốt rét, an thần và một số bệnh khác.

Cây thảo dược Hà thủ ô

Thủ ô là cây thân mềm, rễ cây phình to thành củ. Lá cây rộng từ 3 đến 5cm, dài từ 4 đến 8cm, đầu lá nhọn và có hình tim. Lá có cuống dài và mọc so le với nhau. Hoa của cây có màu trắng và nhỏ, hoa có 8 nhụy trong đó có 3 nhụy dài hơn. Quả cây 3 cạnh và không tự mở khi khô.

Ở nước ta hiện nay, cây thủ ô được tìm thấy khi mọc dại chủ yếu ở Sơn La, Hà Giang, Lào Cai và Lai Châu. Cây được trồng nhiều ở các tỉnh như: Bình Định, Phú Yên, Lâm Đồng.

Cách phân biệt cây Hà thủ ô

Thủ ô có 2 loại là Hà thủ ô đỏ và Hà thủ ô trắng. Thông thường, Thủ ô đỏ được sử dụng làm thuốc nhiều hơn là Thủ ô trắng. Vậy làm sao để phân biệt 2 loại này. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết dưới đây:

Cây Hà thủ ô đỏ

Thủ ô đỏ dễ dàng nhận biết qua rễ củ của nó. Củ của cây có hình dạng khá giống khoai lang. Trên bề mặt củ có nhiều chỗ lồi và lõm, củ của cây có màu nâu đỏ. Củ rất cứng nên không thể dễ dàng bẻ bằng tay được. Khi cắt lát ngang thì sẽ thấy: ngoài cùng là lớp vỏ màu nâu đỏ, tiếp theo là lớp bột có màu hồng có vị đắng chát và chính giữa là lõi gỗ rất cứng.

Hà thủ ô đỏ

Cây Hà thủ ô trắng

Củ của cây Hà thủ ô cũng có hình dáng gần giống với khoai lang, củ cũng có màu nâu đỏ sậm. Khi cắt lát ngang thì củ có màu trắng và chứa nhiều nhựa màu trắng. Thủ ô trắng có vị đắng và rất chát, có mùi thơm rất dễ chịu.

Cách sơ chế Hà thủ ô sau khi thu hoạch

Rễ củ của cây Thủ ô sau khi thu hoạch được rửa sạch. Tiếp theo, cho vào nước vo gạo và tiến hành ngâm trong 24 giờ. Sau 24 giờ thì lấy Thủ ô ra và sửa sạch với nước sạch. Tiếp theo cho Thủ ô cùng các dược liệu và đậu đen theo tỉ lệ: 2 lít nước, 100 gam đậu đen và 1kh dược liệu. Đen đun hỗn hợp cho sôi rồi vớt Thủ ô mang đi phơi khô. Khi dùng thì thái lát mỏng để dùng trong các bài thuốc.

Các tác dụng của Hà thủ ô

Theo nghiên cứu của Đông y và Tây y thì Thủ ô có rất nhiều tác dụng điều trị nhiều bệnh và khắc phục nhiều tình trạng. Sau đây là các tác dụng của thảo dược này:

Làm đen tóc: Nguyên nhân dẫn đến tình trạng tóc bạc sớm là bởi vì thận yếu. Để cải thiện tình trạng này cần bồi bổ thận. Với công dụng bồi bổ can thận, thảo dược thủ ô kích thích hiệu quả để tóc đen nhánh trở lại và mềm mại.

Hà thủ ô đỏ thường được dùng để khắc phục tình trạng tóc bạc sớm và tóc rụng

Bồi bổ sức khỏe: Với tác dụng bổ thận, ích tinh huyết và bổ can thận, thảo dược thủ ô được sử dụng để tăng lực cho các triệu chứng như: chóng mặt, hoa mắt, nhức đầu, còi xương, suy nhược cơ thể. Cây thuốc còn được sử dụng để làm thuốc an thần điều trị chứng mất ngủ ở người.

Cây thuốc được kết hợp với các thảo dược khác như: Cúc hoa, Sinh địa và Bạch thược để phục hồi nhanh chóng sức khỏe của người già sau khi điều trị bệnh. Ngoài ra, cây thuốc còn được sử dụng để tăng lượng máu cho người thiếu máu vì thảo dược thủ ô kích thích sinh bạch cầu và hồng cầu.

Tăng khả năng miễn dịch: Cây thuốc có khả năng tăng cường hệ miễn dịch cho cơ thể, cải thiện hiệu quả các tuyến nội tiết của cơ thể. Ngày nay, cây dược liệu này được sử dụng để cải thiện hệ miễn dịch phòng tránh các bệnh thông thường.

Trị bệnh ngoài da: Từ xưa, cây thuốc Thủ ô được các thầy thuốc sử dụng để điều trị các bệnh ngoài da như: bệnh Lậu, bệnh nấm Gavut ở chân. Ngoài ra, dược liệu này còn được dùng để trị tình trạng da bị mủ hiệu quả.

Giải độc và tiêu viêm: Cây thuốc thủ ô với tác dụng giải độc và thông lợi tiểu nên từ xưa đã được sử dụng để điều trị cho người già và cả phụ nữ sau sinh nở bị chứng táo bón. Bên cạnh đó, thảo được này còn sử dụng để điều trị các tình trạng như: ghẻ lở, tràng nhạc và mụn nhọt.

Kéo dài tuổi thọ: Theo Đông y thì tác nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng già đi của con người là vì thận yếu. Hà thủ ô thì có tác dụng bổ thận tinh nên không khó để lý giải tại sao dược liệu này lại có thể tăng cường tuổi thọ. Chính vì công dụng này mà ngày này nhiều người già hay sử dụng các phế phẩm từ thủ ô.

Sử dụng trà Hà thủ ô hàng ngày để tăng tuổi thọ

Cải thiện tình trạng tim mạch và tiểu đường: Hà thủ ô khi sử dụng có tác dụng điều phối tình trạng rối loạn Lipid có trong máu. Điều phối này làm cho thảo dược ngăn ngừa tình trạng xơ vữa động mạch, giúp cải thiện các bệnh lý về tim và bệnh lý tiểu đường.

Trị sốt rét : Với đặc tính có tính ấm và vị ngọt, đắng và chát cùng khả năng tăng cường miễn dịch nên thảo dược này còn được sử dụng để trị sốt rét kéo dài. Để trị sốt rét thì Đông y kết hợp rễ củ của thủ ô với các thành phần khác như Đậu đen và Sài hổ.

Trị huyết áp cao: Đây là một bệnh rất phổ biến hiện nay ở người già và có tình trạng trẻ hóa người bệnh. Theo nghiên cứu của Y học cổ truyền thì Thủ ô có tác dụng điều trị về tình trạng huyết áp cao. Để điều trị huyết áp cao thì thảo dược này được kết hợp với: Sinh địa, Tang ky sinh, Sinh Bạch thược, Huyền sâm, Hoài Ngưu tất.

Tốt cho sức khỏe sinh sản: Với công hiệu bổ thận, Thủ ô giúp tăng cường sinh lực trong quan hệ chăn gối. Thúc đẩy nhanh chóng việc sinh con cho các cặp hiếm muộn.

Cải thiện làn da: Với công hiệu giải độc gan hiệu quả, Thủ ô giúp ngăn ngừa và đẩy lùi mẩn ngứa và mụn trên da. Ngoài ra, thảo dược này còn giúp làn da thêm hồng hào và đẩy lùi tình trạng lão hóa da.

Các bài thuốc sử dụng Hà thủ ô

Để sử dụng điều trị các tình trạng hiệu quả thì Thủ ô luôn được kết hợp với các dược liệu và thành phần khác để tạo nên một bài thuốc. Sau đây là một số bài thuốc của Hà thủ ô.

Bài thuốc giúp đen tóc

Dùng rễ củ của thủ ô kết hợp với vừng đen. Rửa sạch và để ráo nước 300gr vừng đen và 300gr Thủ ô. Sau khi đã ráo nước thì đem sấy khô rồi tán thật nhuyễn. Hàng ngày, sử dụng từ 2 đến 3 thìa cà phê hỗn hợp Thủ ô và vừng đen kết hợp với mật ong ở nhai. Ngoài ra, bạn có thể sử dụng hỗn hợp vừng đen và Thủ ô qua với nước sôi để nguội mà dùng mỗi ngày 2 lần.

Dùng Hà thủ ô và đậu đen. Sử dụng 2 ký đậu đen và 1 ký củ Thủ ô loại khô hoặc tươi đều dùng được. Sau đó đem đậu đen và Thủ ô đi ninh với 1,5 lít nước. Cứ cạn nước thì châm thêm nước cho đủ 1,5 lít nước, sau 1 ngày thì vớt Thủ ô ra rồi đem nghiền nhỏ mà dùng. Hàng ngày, sử dụng từ 2 miễng đến 3 muỗng bột Thủ ô cùng đường để dùng.

Hà thủ ô kết hợp với đậu đen là bài thuốc trị tóc bạc sớm hiệu quả

Hà thủ ô cùng đậu đen, vừng đen và Bạch quả. Sử dụng: 250g đậu đen; 100g vừng đen, 30 hạt Bạch quả và 150 Thủ ô. Các nguyên liệu này đem sao cho đến chín rồi nghiền thật nhỏ thành bột mà dùng. Hằng ngày dùng 2 lần mỗi lần dùng 30 gram hòa với nước để uống. Vì Thủ ô có vị đắng và chát nên bạn có thể dùng thêm đường hoặc mật ong để dễ uống.

Bài thuốc bổ thận

Bài thuốc Hà thủ ô dùng bổ thận bằng món ăn thì được nghiên cứu với 3 bài thuốc thông dụng hiện nay. Cách chế biến và cách dùng cụ thể của từng bài thuốc như sau:

• Sử dụng 1 con gà mái và 30 gam Thủ ô. Gà sau khi làm sạch thì cho túi vải đựng Thủ ô đã nghiền nhỏ vào bụng của con gà. Sau đó đem hầm bằng bằng nồi đất và nêm gia vị vừa ăn. Sử dụng làm canh để dùng trong này.
• Sử dụng 3 quả trứng gà và 30 gam Hà thủ ô. Sau khi đun sôi Thủ ô thì loại bỏ hết bả. Sau đó đập 3 quả trứng vào nồi nước Thủ ô rồi đun chín và dùng trong ngày.

Trứng gà kết hợp với Hà thủ ô giúp bổ thận

• Sử dụng: 100gr gạo tẻ, 30gr Hà thủ ô, 50gr đường đỏ và 3 quả đại táo.  Thủ ô mang đi sắc sau khi ngâm được 2 tiếng, sau khi sôi thì lấy hết bã và giữ lại nước. Sau đó cho gạo tẻ và đại táo vào nấu hỗn hợp thành cháo. Khi ăn cho thêm đường đỏ vào để dễ ăn.

Bài thuốc kết hợp Hà thủ ô và Sơn tra. Sử dụng 20gam Sơn tra và 20 gam  Thủ ô. Thái mỏng Sơn tra và Thủ ô, sau đó cho nước sôi vào, sau 15 phút đến 20 phút thì có thể dùng để uống. Bạn dùng bài thuốc này thay cho trà và sử dụng hàng ngày.

Bài thuốc kết hợp Hà thủ ô, Sinh địa, Đương quy và rượu trắng. Chuẩn bị: 120gr Thủ ô, 80 gam Sinh địa, 60 gam Đương quy và 2,5 lít rượu trắng. Sau khi thái vụn Thủ ô, Sinh địa và Đương quy cho vào túi vải cột chặt. Đem túi vải ngâm vào bình rượu trắng. Sau 1 tuần ngâm thì có thể sử dụng, hàng ngày vào buổi sáng sau khi ăn uống 15ml hỗn hợp rượu ngâm.

Bài thuốc Hà thủ ô trị huyết áp cao, xơ vữa động mạnh

Nguyên liệu cần sử dụng là: 16 gam Tầm gửi dâu, 16 gam Ngưu tất, 16 gam Kỳ tử và 20 gam Hà thủ ô. Thủ ô và Ngưu tất thì cắt thành lát mỏng. Tiếp theo mang tất cả các nguyên liệu bắt lên bếp và sắc uống. Sắc đến khi còn 200ml nước thì chắc ra chén và dùng, mỗi ngày uống chia ra uống từ 3 đến 4 lần.

Bài thuốc Hà thủ ô giúp tăng hệ miễn dịch

Bài thuốc Thủ ô ngoài giúp tăng hệ miễn dịch còn ngăn ngừa thiếu máu, tăng cường lưu thông máu và Cholesterol cao trong máu. Đây là bài thuốc dùng Thủ ô ngâm với mật ong. Thủ ô được nghiền hoặc xay thành bột, sau đó trộn Thủ ô với mật ong nguyên chất.

Mật ong kết hợp cùng Hà thủ ô giúp tăng cường hệ miễn dịch

Hàng ngày sử dụng sau khi ăn từ 45 phút đến 1 tiếng. Hàng ngày, dùng từ 2 lần đến 3 lần, dùng từ 10 gam đến 20 gam hỗn hợp cho mỗi lần uống.

Tác dụng phụ khi sử dụng Hà thủ ô

Tuy thảo cây thuốc này có nhiều công dụng, nhưng không thể lạm dụng quá nhiều. Sử dụng thảo dược này không đúng cách sẽ phát sinh ra các dụng phụ gây hại cho cơ thể như:

• Buồn nôn, khó chịu, chán ăn, tiêu chảy.
• Viêm thận, nhiễm độc gan.
• Bí tiểu, tiểu ra máu.
• Tê bì chân tay, teo cơ, viêm cơ.

Những ai không nên sử dụng Hà thủ ô?

Không phải đối tượng nào cũng có thể sử dụng Thủ ô để điều trị các triệu chứng. Vậy những đối tượng nào không nên sử dụng các phế phẩm và các bài thuốc từ Thủ ô? Sau đây là các đối tượng không nên sử dụng Thủ ô:

• Người bị tình trạng đi ngoài nhiều lần và bị tiêu chảy kéo dài.
• Người có nhiều đờm và đờm nặng.
• Người mắc các vấn đề liên quan đến dạ dày.
• Người bị bị huyết áp thấp.
• Người bị viêm gan.

Lưu ý khi sử dụng Hà thủ ô

Khi sử dụng dược liệu này không nên sử dụng rễ củ chưa qua chế biến. Nếu sử dụng rễ củ chưa qua chế biến sẽ gây các tác dụng phụ gây hại. Vì vậy chỉ nên sử dụng rễ củ của thảo dược đã chế biến sẵn.

Không nên sử dụng thảo dược và các phế phẩm vào buổi sáng khi chưa ăn và khi đói bụng trong ngày. Không nên lạm dụng sử dụng cây thuốc để tránh ảnh hưởng đến chức năng của gan.

Khi sử dụng Thủ ô thì bạn không nên sử dụng các thực phẩm cay nóng, tiết canh và thịt vịt. Ngoài ra, không nên sử dụng các gia vị như: tiêu, ớt, gừng trong các món ăn.

Cần lưu ý khi sử dụng dược liệu đông y này

Trên đây là các thông tin về Hà thủ ô cùng các vấn đề xoay quanh. Hy vọng, bài viết đã giúp bạn hiểu được phần nào về vấn đề mình đang tìm hiểu. Bạn hãy chú ý khi sử dụng Thủ ô nhé.